Εδώ και σχεδόν 30 χρόνια αγάπησα την ογκολογία. Ο Καρκίνος του Μαστού σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον μου στο διάβασμα, τη δουλειά και την έρευνα για πάνω από 20 χρόνια, για να υπηρετηθεί ο ουσιαστικός λόγος της ύπαρξης ως ιατρού, που δεν είναι άλλος από τον ασθενή.
Την ασθενή γυναίκα, νέα ή νεότερη (ηλικιωμένες γυναίκες δεν υπάρχουν… de facto), που βλέπει τη νόσο όχι μόνο σαν ένα ξαφνικό εμπόδιο στη ζωή της, αλλά σαν μια απειλή για την ίδια τη ζωή, σαν μια προσβολή στη γυναικεία φύση.
Τη βλέπει και σαν μια «προδοσία» από όλους μας, που στην προσπάθεια να τη βοηθήσουμε, χειρουργούμε ένα τόσο ευαίσθητο και αγαπητό της σημείο, τροποποιούμε την ορμονική της ισορροπία και τολμάμε να ρίχνουμε, έστω και προσωρινά τα μαλλιά της, σε όσες χρειαστεί να κάνουμε χημειοθεραπεία.
Τι άλλο έμεινε; Μια καταιγίδα συναισθημάτων, όλα αρνητικά, είναι αυτά με τα οποία πρέπει να αντιπαλέψουν όλες όσες έρχονται στην πρώτη ή και στις επόμενες επισκέψεις στον ειδικό ογκολόγο του Kαρκίνου του Mαστού. Από που να πιαστεί κανείς; Από την ειδική ψυχολογική υποστήριξη που είναι τόσο δύσκολο να βρεις στη χώρα μας;
Από τη σχέση με τον σύντροφο ή σύζυγο, που σε όσες από τις νέες ασθενείς δεν ήταν ήδη κλονισμένη (δύσκολοι καιροί), κλονίζεται τόσο συχνά από το φόβο για το άγνωστο και από τις δύο πλευρές; Από το τι θα μάθει κανείς από το internet (θου Κύριε φυλακή τω στόματί μου), ή από τις άλλες ασθενείς, που έχουν ήδη ζήσει τη νόσο (αλλά όχι ακριβώς την ίδια νόσο και σε τελική ανάλυση το να είσαι ομοιοπαθής δε σε κάνει ταυτόχρονα και όμοιο);
Καλλιεργούμε την ενοχή;
Χρόνια πριν άκουσα από το μέντορά μου στον Kαρκίνο του Mαστού, τον David Miles, ότι η τέχνη του ογκολόγου είναι να προσπαθήσει να «μοιραστεί» την ενοχή που νοιώθει η ασθενής και να την πάρει από πάνω της. Κούνησα το κεφάλι μου. Γιατί ενοχή, σε τι φταίει η ίδια αναρωτήθηκα; Και όμως, όσο το παρατηρείς τόσο το βλέπεις εκεί μπροστά σου. Και αν τολμήσεις να το φέρεις απευθείας στη συζήτηση μπορεί να χρειαστείς πολλά χαρτομάντηλα για τα δάκρυα.
Η ενοχή δεν έρχεται από μόνη της. Την καλλιεργήσαμε ως κοινωνία και δίνει καρπούς μόλις βρει το πρόσφορο έδαφος. Ας δώσω μερικά παραδείγματα:
Τι εννοούμε ότι «ο τάδε διάσημος απεβίωσε από την επάρατη νόσο»; Επάρατος λοιπόν ο δυστυχής αποθανών, άρα κάποιος τον καταράστηκε. Δηλαδή κάποιος καταράστηκε και εμένα, που κι εγώ μια μορφή της «επάρατης νόσου» έχω. Σε τι φταίω; Σε κάτι θα έχω φταίξει, αλλιώς δεν εξηγείται.
Τι εννοούμε με το «Μαρία, να έχεις καλή ψυχολογία και όλα θα πάνε καλά»; Μήπως φταίει το ότι δεν είχα καλή ψυχολογία ως τώρα; Μήπως τα κρατάω όλα μέσα μου και «βγάζω τον καρκίνο»; Μήπως η ψυχολογία μου, ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα, η κοσμοθεωρία μου, ο σύντροφός μου, τα προβλήματα της ζωής είναι η αιτία; Μήπως το άγχος; Αχ, αυτό το άγχος, που του τα φορτώνουμε όλα. Χωρίς βέβαια να έχουμε αποδείξει τίποτε. Και οι αγχωμένες και οι «ζεν» εμφανίζουν καρκίνο με την ίδια συχνότητα… Και πώς να το αποφύγεις, όταν όλη η ζωή μας είναι ένα διαρκές stress, η μια κρίση μετά την άλλη.
ΔΕ φταις εσύ που σου συνέβη!
Ο καρκίνος, ό,τι και να σας έχουν πει, ό,τι και να έχετε διαβάσει στο internet ή στο βιβλίο οποιουδήποτε γκουρού, σαμάνου ή απλά «βαρεμένου», ΔΕΝ είναι ψυχολογική πάθηση.
Δεν ευθύνεται το stress, η ψυχολογία, η πίεση, οι κρίσεις που πέρασες. Δε φταις εσύ, ο τρόπος που βλέπεις τα πράγματα, ο τρόπος που κατανοείς τον κόσμο. Δεν είναι αποτέλεσμα του τρόπου ζωής σου (αν εξαιρέσουμε το κάπνισμα για τον καρκίνο του πνεύμονα), δεν είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντός σου κι ας είπε η θεία Κίτσα ότι «με τόσα βάσανα αυτό το παιδί δεν είναι περίεργο που έπαθε καρκίνο».
Δεν είναι, έτσι κι αλλιώς, περίεργο που έπαθες Kαρκίνο του Mαστού. Σχεδόν μία στις οκτώ γυναίκες το παθαίνουν στη διάρκεια της ζωής τους. Το πάθαιναν και οι αρχαίες Αιγύπτιες (έχουμε αποδείξεις Kαρκίνου του Mαστού σε μούμιες!), το παθαίνουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, είτε ζουν στο αγχογόνο περιβάλλον της μεγαλούπολης είτε στο νησάκι του Ειρηνικού κάτω από τον κοκοφοίνικα.
Δεν είναι ανάγκη να αλλάξεις σα χαρακτήρας ή να γίνεις πιο χαρούμενη. Δεν «ποινικοποιούμε» τα άτομα που είναι εσωστρεφή, λιγότερο εκδηλωτικά ή στενάχωρα. Η ζωή θα ήταν απολύτως βαρετή αν όλοι γύρω μας ήταν αναίτια χαζοχαρούμενοι…
ΔΕΝ ευθύνεσαι ΕΣΥ!
Ο καρκίνος ΔΕΝ είναι διατροφική πάθηση. Δεν ευθύνεται κάτι που έφαγες. Δεν τρέφει τον καρκίνο η ζάχαρη! Δε φταίει το μπακλαβαδάκι που «τσάκισες» προχθές, ούτε το ποτηράκι το κρασί που πίνεις που και που.
Και βέβαια, ο καρκίνος ΔΕΝ μπορεί να αντιμετωπιστεί με διαιτητικές αλλαγές. Όσο και αν αλλάξεις τη διατροφή σου, αν ελαττώσεις τα «άσπρα δηλητήρια» (αλεύρι, ζάχαρι, αλάτι) δεν πρόκειται να αλλάξεις κάτι στην πορεία σου. Απενοχοποίησε τον τρόπο ζωής σου σε κάθε του έκφανση.
Μην αρχίζεις τα γιατροσόφια, με κουρκουμά, πράσινο χειλικό μύδι Νέας Ζηλανδίας, το εσωτερικό από τα κουκούτσια του βερύκοκου, το γανόδερμα, το σκάρφι ή οτιδήποτε σου πουν ότι πήρε ο κουμπάρος μια θείας από το Άνω Παλιοχωριακόπουλο, που του είχαν δώσει δυο μήνες ζωής και ζει για πάντα… Ίσως να σου πούμε να βάλεις την άσκηση από δω και πέρα στη ζωή σου, αλλά δε φταίει που δε γυμναζόσουν μέχρι τώρα.
Μείνε αυτή που ΕΙΣΑΙ!
Δεν χρειάζεται να αλλάξεις κοσμοθεωρία, σύντροφο, τρόπο ζωής ή δίαιτα επειδή διαγνώσθηκες με καρκίνο του μαστού. Μείνε αυτή που είσαι. Δεν χρειάζεσαι να πιεστείς για να νοιώθεις καλά. Είναι απολύτως φυσιολογικό να αισθάνεσαι αγχωμένη, πιεσμένη, φοβισμένη και στενάχωρη μετά από μια διάγνωση καρκίνου.
Δεν περιμένουμε να φύγεις από το γραφείο μας χοροπηδώντας από τη χαρά. Μην ενοχοποιείς την στενοχώρια σου, είναι απόλυτα φυσιολογικό. Αν δεν έχεις στενοχωρηθεί, κάτι δεν κατάλαβες!
Απενοχοποίησε πλήρως τον εαυτό σου!
Απενοχοποίησε, λοιπόν, πλήρως τον εαυτό σου και μην ψάχνεις την αιτία. «Γιατί έγινε αυτό σε μένα…». Δεν έγινε σε σένα μόνο, συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Δε ξέρουμε την αιτία, όσο και αν το έχουμε ψάξει, επί δεκαετίες.
Σίγουρα θα το μάθεις, μόλις μάθουμε την αιτία. Κάποιος άξιος και τυχερός θα βρεθεί στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης να παίρνει το Νόμπελ Ιατρικής. Μέχρι τότε, ας είμαστε όλοι ταπεινοί μπροστά σε ένα φαινόμενο που δεν καταλαβαίνουμε και ας προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη ζωή και την πορεία των ασθενών μας χωρίς να παρεμβαίνουμε ούτε στην προσωπικότητα ούτε στον τρόπο ζωής τους.